Yıllık Ücretli İzin 2022

Yıllık ücretli izin; işçilerin belli bir zaman dilimi için çalışma yükümlülüklerinden kurtarılmasıdır. Böylece işçi izin süresince yorgunluğunu atacak, işgücünü kazanmış olarak bedenen ve ruhen dinlenmiş şekilde iş hayatına geri dönebilecektir.

YILLIK ÜCRETLİ İZİNLE İLGİLİ İŞÇİ ALEYHİNE DÜZENLEME YAPILAMAZ.

İş Kanunu’nun 53.maddesinde yıllık ücretli izin “İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez. Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara bu Kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz.” şeklinde düzenlenmiş bulunmaktadır.

Yine İş Kanunu’nun 45.maddesinde “Toplu iş sözleşmesi veya iş sözleşmelerine hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatillerde işçilere tanınan haklara, ücretli izinlere ve yüzde usulü ile çalışan işçilerin bu Kanunla tanınan haklarına aykırı hükümler konulamaz.” denilerek ücretli izinlerle ilgili olarak işçi aleyhine düzenlemenin yapılamayacağı hüküm altına alınmıştır. Aynı maddenin 2.fıkrasında “Bu hususlarda işçilere daha elverişli hak ve menfaatler sağlayan kanun, toplu iş sözleşmesi, iş sözleşmesi veya gelenekten doğan kazanılmış haklar saklıdır.” denilerek zayıf olan taraf yani işçi lehine düzenlemelerin yapılabileceği belirtilmiştir.

YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKININ ŞARTLARI

Bir işçinin yıllık ücretli izne hak kazanabilmesi için birtakım şartların birlikte varlığı gereklidir. Bunlar;

*İşçinin iş sözleşmesine bağlı olarak işverenin yanında çalışıyor olması,

*Bir yıllık bekleme süresinin geçmiş olması,

*İşçinin yaptığı işin süreksiz işler ile mevsim ve kampanya işlerinden olmaması şartlarıdır.

İşçinin yıllık ücretli izne hak kazanabilmesi için işyerinde fiilen işe başladığı günden itibaren en az bir yıl çalışmış olması gerekmektedir. Yine işçinin yaptığı işin sürekli işlerden olması gerekir, süreksiz veya mevsimlik iş yapan işçiler yıllık ücretli izne hak kazanamazlar.

YILLIK ÜCRETLİ İZİN SÜRELERİ

Yıllık ücretli izin süreleri İş Kanunu’nun 53.maddesinde belirlenmiştir. Yıllık ücretli izin;
–Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl da dahil) olanlarda ON DÖRT günden,
-Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlarda YİRMİ günden,
-On beş yıl(dahil) ve daha fazla olanlarda YİRMİ ALTI günden az olamaz.

Yıllık ücretli izin süreleri; iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile arttırılabilir. Yine kanunun 53.maddesinde on sekiz yaşından küçük işçilerle elli ve daha yüksek yaştaki işçilere verilecek izin süresinin yirmi günden az olamayacağı belirtilmiştir.

YILLIK ÜCRETLİ İZNİN KULLANILMA ZAMANI

İznin kullanılacağı tarihi belirleme yetkisi işverene aittir. İşçi işverene danışmadan ve onayını almadan kendiliğinden izne çıkamaz. Ancak işveren yıllık ücretli iznin kullanılacağı zamanı belirlerlerken keyfilikten uzak olmalıdır. İşçi izin kullanmak istediği tarihi bir ay öncesinden yazılı olarak işverene bildirmelidir, bu talep işverence objektif bir şekilde değerlendirilir.

İZİN SÜRESİNİN HESAPLANMASI

İş Kanunu’nun 54.maddesinde “Yıllık ücretli izine hak kazanmak için gerekli sürenin hesabında işçilerin, aynı işverenin bir veya çeşitli işyerlerinde çalıştıkları süreler birleştirilerek göz önüne alınır. Şu kadar ki, bir işverenin bu Kanun kapsamına giren işyerinde çalışmakta olan işçilerin aynı işverenin işyerlerinde bu Kanun kapsamına girmeksizin geçirmiş bulundukları süreler de hesaba katılır.

Bir yıllık süre içinde 55 inci maddede sayılan haller dışındaki sebeplerle işçinin devamının kesilmesi halinde bu boşlukları karşılayacak kadar hizmet süresi eklenir ve bu suretle işçinin izin hakkını elde etmesi için gereken bir yıllık hizmet süresinin bitiş tarihi gelecek hizmet yılına aktarılır.

İşçinin gelecek izin hakları için geçmesi gereken bir yıllık hizmet süresi, bir önceki izin hakkının doğduğu günden başlayarak gelecek hizmet yılına doğru ve yukarıdaki fıkra ve 55 inci madde hükümleri gereğince hesaplanır.

 İşçi yukarıdaki fıkralar ve 55 inci madde hükümlerine göre hesaplanacak her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanır.

Aynı bakanlığa bağlı işyerleri ile aynı bakanlığa bağlı tüzel kişilerin işyerlerinde geçen süreler ve kamu iktisadi teşebbüsleri yahut özel kanuna veya özel kanunla verilmiş yetkiye dayanılarak kurulan banka ve kuruluşlar veya bunlara bağlı işyerlerinde geçen süreler, işçinin yıllık ücretli izin hakkının hesaplanmasında göz önünde bulundurulur.” hükmü yer almaktadır.

İşçi hak kazanmış olduğu yıllık ücretli iznini gelecek hizmet yılı içerisinde kullanacaktır. Gerek işçi gerekse işveren izinlerin daha sonraki yıllarda toplu olarak kullanılması yönünde bir talepte bulunamazlar. İşçi izin hakkından vazgeçemez, işveren tarafından izin ücreti verilerek işçi çalıştırılmaya devam edilemez. Yıllık ücretli iznin ücrete dönüşmesi ancak iş sözleşmesinin sona ermesi halinde söz konusu olabilecektir. Bu yönde yapılan anlaşmalar da hukuken taraflar açısından bağlayıcı değildir.

İŞÇİNİN İZİN SÜRESİNDE BAŞKA İŞVERENE AİT İŞYERİNDE ÇALIŞMASI YASAKTIR.

İşçinin yıllık ücreti iznini kullandığı sırada bir başka işverene ait işyerinde çalışması yasaktır. İş Kanunu’nun 58. maddesinde işçinin yıllık ücretli izni esnasında çalıştığı anlaşılırsa bu izin süresi içerisinde kendisine ödenen ücretin işveren tarafından geri alınabileceği yer almaktadır. Ayrıca işçinin bu davranışı sadakat yükümlülüğüne aykırı olduğundan işveren işçinin sözleşmesini 25/II uyarınca tazminatsız feshedebilecektir.

İZİN ÜCRETİNİN HESAPLANMASI

İşveren yıllık ücretli iznini kullanmak isteyen her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini, işçinin izne başlamasından önce peşin olarak ya da avans olarak vermek zorundadır. Bu husus İş Kanunu’nun 57.maddesinde düzenlenmiştir. Yıllık izin ücreti hesap edilirken; işçinin öncelikle bir günlük ücreti bulunacak, daha sonra bu ücret işçinin hak etmiş olduğu izin günü sayısıyla çarpılacaktır.

İŞ SÖZLEŞMESİNİN FESHEDİLMESİ HALİNDE İZİN ALACAĞI

İş Kanunu’nun 59. maddesine göre “İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar.” Bu hükümle devredilemez ve vazgeçilemez yıllık izin bir alacak hakkına dönüşür böylece işçi ve hak sahipleri ücretli iznin parasal karşılığını talep etme hakkına sahip olurlar. Yıllık ücretli iznin kullandırılmamış olması sebebiyle işçinin haklı nedenle fesih hakkı olmaz işte bu sebepledir ki işçi iş sözleşmesi devam ederken işveren tarafından kendisine kullandırılmayan yıllık ücretli iznin tespitiyle ilgili de bir dava da açamaz. Ancak işveren tarafından izin kullandırılmış, izin ücreti ödenmemiş ise işçi bu durumda dava açarak yıllık izin ücretlerinin kendisine ödenmesini talep edebilecektir.

İş sözleşmesi sona erdikten sonra işçi veya yasal mirasçıları kullandırılmayan yıllık ücretli iznin ücretini veyahut kullandırılan ancak ücreti ödenmeyen izin dönemlerinin ücretini talep etmek amacıyla bir alacak davası açma hakkına sahip olacaktırlar. Ücret alacakları beş yıllık zamanaşımına tabi olduğundan ücretli izin alacağı da iş sözleşmesinin fesihten itibaren beş yıllık zamanaşımı süresine tabidir.