- Mayıs 28, 2022
- Yayınlayan: İlke Hukuk ve Danışmanlık
- Kategori: Miras Hukuku
Mirasçılık ve Yasal Miras Paylaşımı, bir kişinin ölümü üzerine tüm malvarlığını oluşturan aktif ve pasif değerleri içeren terekenin açılması ile gerçekleşir. Miras bırakanın mirasçıları mirası bir bütün olarak kanunen kazanmaktadırlar.
Mirasın reddi için Mirasın Reddi ve Mirasın Hükmen Reddi yazılarımıza okuyabilirsiniz.
Yasal ve atanmış mirasçılık olmak üzere iki tür mirasçılık bulunmaktadır:
- Yasal mirasçı; miras bırakanın kan hısımları, evlatlık, altsoyu ve sağ kalan eşidir. Yasal mirasçılık miras bırakanın iradesine bağlı olmayan, doğrudan doğruya kanundan kaynaklanan bir mirasçılık statüsüdür.
- Atanmış mirasçı; aslında yasal olarak mirasçı olmayan ancak miras bırakanın kendi iardesi ile belirlenmiş mirasçılardır.
Mirasta Zümre Sistemi
Medeni Kanunumuz yasal mirasçılıkta kan hısımlarının miras paylaşımında zümre sistemini benimsemiş bulunmaktadır. Üç zümre bulunmaktadır. Miras bırakanın mirasından pay alabilmek için bu üç zümreden birinde bulunuyor olmak gerekir.
- Birinci Zümre; miras bırakanın alt soyudur. Altsoy, miras bırakanın çocukları, torunları ve bunlardan doğan diğer çocukların tamamını kapsar. Miras bırakanın altsoyu yani çocukları ve torunları mirastan eşit pay sahibidirler.
- İkinci Zümre; miras bırakanın ana ve babasıdır.Ana babanın mirasçı olabilmesi için birinci zümrede hiç kimsenin bulunmaması yani miras bırakanın altsoyundan yaşayan kimsenin olmaması gerekir. Anne ve baba mirası eşit şekilde paylaşır. Anne babanın da hayatta olmaması durumunda miras bunların da alt soyuna yani miras bırakanın kardeşlerine kalacaktır. Eğer anne veya babadan bir tarafın hiç altsoyu bulunmuyor ise, mirasın tamamı diğer tarafa kalacaktır.
- Üçüncü Zümre; miras bırakanın büyük anne ve büyük babasıdır. Ancak bunların mirasçı olabilmesi için birinci ve ikinci zümrede hiç kimsenin bulunmaması gerekmektedir. Eğer büyükanne ve büyükbaba miras bırakandan önce ölmüş ise, miras bunların altsoyuna (yani miras bırakanın teyze, dayı, amca ve halasına), eğer bunlar da ölmüş ise onların da altsoyuna (yani kuzenlere) kalacaktır. Miras bırakanın eşinin sağ olması durumunda ise, büyükanne, büyükbaba, amca, hala, teyze, amca, dayı bulunmaması durumunda sağ kalan eş tek başına tüm mirasa sahip olur, mirası kuzenler ile paylaşmaz.
Zümre sisteminde bir önceki zümrede mirasçı bulunması diğer zümredekilerin mirasçılığına engeldir. Yani birinci zümrede mirasçı bulunması ikinci ve üçüncü zümrenin mirasçılığına engel olduğu gibi birinci zümrede mirasçı olmadığı, ikinci zümrede mirasçı bulunduğu durumda da üçüncü zümrenin mirasçılığı mümkün olmayacaktır.
Her zümre içerisinde zümre başları sağ ise bu durum diğerlerinin mirasçılığına engeldir. Birinci zümrede zümre başı miras bırakanın çocukları, ikinci zümrede miras bırakanın anne ve babası, üçüncü zümrede ise miras bırakanın büyükanne ve büyükbabasıdır. Bunların sağ olması altsoylarının mirasçılığını engelleyecektir.
Evlatlığın Mirasçılığı
Kan hısımlığına dayalı yasal mirasçılığın tek istisnası evlatlığın mirasçılığıdır. Medeni Kanunumuza göre, evlatlık ve onun altsoyu, onu evlat edinen kişiye kendi kan hısımları gibi mirasçı olur. Evlatlığın evlan edinene mirasçı olması kendi biyolojik ailesine mirasçı olmasına da engel değildir. Hem kendi biyolojik ailesine hem de evlan edinene mirasçı olabilir.
Evlatlık ve altsoyu sadece kendini evlat edinenlere mirasçı olabilirler, evlan edinen hısımlarına mirasçı olamazlar.
Evlatlık bakımından tek yönlü mirasçılık söz konusudur. Evlat edinen ve mirasçıları evlatlığa ve altsoyuna mirasçı olamazlar.
Evlilik Dışı Çocuğun Mirasçılığı
Evlilik dışı çocuğun miras bırakan babasına mirasçı olabilmesi için, çocuk ile baba arasında tanıma ya da babalık davası ile yasal soybağının kurulmuş olması gerekir. Aksi takdirde çocuk yasal mirasçı olamayacaktır. Baba ile soybağı kurulmuş olan çocuk, miras bırakan babasına diğer kan hısımları gibi mirasçı olur.
Eşin Mirasçılığı
Sağ kalan eş, birlikte bulunduğu zümreye göre mirastan pay alacaktır.
- Birinci zümre ile mirasçı olması durumunda, eşin miras payı 1/4 olacaktır.
- İkinci zümre ile mirasçı olması durumunda, eşin miras payı 1/2 olacaktır.
- Üçüncü zümre ile mirasçı olması durumunda, eşin miras payı 3/4 olacaktır.
- Üç zümrede de mirasçı bulunmaması durumunda eş mirasın tamamına sahip olacaktır.
Miras bırakanın sağ kalan eşinin mirasçı olabilmesi için miras bırakanın ölümü tarihinde halen onunla resmi nikahlı olarak evli bulunuyor olması, mirastan çıkartılmamış ya da mirastan mahrum olmamış olması gerekir. Boşanmış eşler birbirlerine mirasçı olamazlar. Ancak sadece boşanma davasının açılmış olması mirasçı olmaya engel olmaz. Boşanma kararının kesinleşmesinden önce eşlerden biri ölürse diğer eş ona yine de mirasçı olur. Boşanma davası, eşlerden birinin ölümü halinde konusuz kalmış olur fakat ölen eşin mirasçıları davaya devam ederek sağ kalan eşin kusurunu ispatlamak şartıyla mirasçılık sıfatına engel olabilirler. Ancak eşlerin boşanma sebebi cana kast ise o durumda sağ kalan eş için mirastan mahrum olma sebebi oluştuğundan, sağ kalan eş yine mirasçı olamayacaktır. Eşler arasında ayrılık davasının devam ettiği sırada eşlerden birinin ölümü halinde de diğer eş ona mirasçı olacaktır.
- Mirasın açılması anında mirasçı olabilecek anne karnında bir cenin varsa mirasın paylaşımı çocuğun doğumuna kadar beklenir.
- Miras bırakanın ölümünde üç zümrede mirasçı bulunmadığı ve sağ kalan eşi de olmadığı durumunda miras tamamıyla devlete kalacaktır.
Örnekler;
- Melek Hanım vefat ettiğinde geriye eşi ve iki çocuğu kalmıştır. 80.000,00TL değerindeki mirası mirasçılar arasında nasıl paylaşılacaktır?
Eş birinci zümre ile mirasçı olduğundan miras payı 1/4 yani 20.000,00 TL olacaktır. Geriye kalan miras iki çocuk arasında eşit paylaşılacaktır. Yani her bir çocuk mirastan 3/8 = 30.000,00 TL alacaktır.
- Melek hanım vefat ettiğinde geride bir evlatlığı ve üç çocuğu kalmıştır. 80.000,00TL değerindeki mirası mirasçılar arasında nasıl paylaşılacaktır?
Evlatlık da diğer çocuklarla eşit miras payına sahip olacağından miras 4 çocuk arasında paylaştırılacak her biri mirastan 20.000,00TL’ ye hak kazanacaktır.
- Melek hanım vefat ettiğinde geride eşi, annesi ve iki kardeşi kalmıştır. Melek hanımın çocuğu bulunmamaktadır. 80.000,00TL değerindeki mirası mirasçılar arasında nasıl paylaşılacaktır?
Eş ikinci zümre olan anne ile birlikte mirasçı olduğundan miras payı 1/2 yani 40.000,00 TL olacaktır. Geriye kalan 40.000,00 TL anne ve baba arasında paylaştırılacaktır. Baba hayatta olmadığı için onun payı çocuklarına yani melek hanımın kardeşlerine eşit olarak paylaştırılacaktır. Bu durumda mirastan eş: 40.000,00TL, anne; 20.000,00TL kardeş1; 10.000,00TL, kardeş2; 10.000,00 TL alacaktır.
- Melek hanım vefat ettiğinde geride eşi ve iki amcası kalmıştır. 80.000,00TL değerindeki mirası mirasçılar arasında nasıl paylaşılacaktır?
Eş üçüncü zümre ile mirasçı bulunduğundan miras payı 3/4 yani 60.000,00TL’ dir. Geriye kalan miras ise iki amca arasında eşit 10.000,00TL şekilde paylaşılacaktır.