Haciz Nedir

Haciz Nedir ve Şartları Nelerdir

Haciz, cebri icra organı tarafından yapılan devlete ait bir hakimiyet tasarrufu olup, icra takibinin konusu olan belirli bir para alacağının ödenmesini sağlamak için, istemde bulunan alacaklı lehine, söz konusu alacağı karşılayacak miktar ve değerdeki borçluya ilişkin mal ve haklara, icra memuru tarafından hukuken el konulmasıdır.

Bir başka deyişle; ödeme emrinin yani takibin kesinleşmiş olmasına rağmen, borçlu borcunu ödemezse, alacaklının talebiyle icra takibine devam edilir ve ödeme emrinin kesinleşmesinden sonraki aşama ise, hacizdir. Alacaklı haciz için gerekli giderleri yatırması halinde, icra dairesi borcu karşılamaya yetecek miktarda borçlunun hacze kabil tüm malvarlığını haczeder, daha sonra haczedilen bu mallar konusunda gösterilmiş şekillere uygun olarak paraya çevrilir ve elde edilen meblağ ile alacaklı, alacağına kavuşur.

Alacaklının ilamsız (genel, adi) takipte, haciz talebinde bulunabilmesi için bazı koşulların gerçekleşmesi gerekir:

1) Takibin kesinleşmesi; İlamsız (genel adi) haciz yolu ile takipte, borçlunun ödeme emrinin tebliğinden itibaren 7 günlük süre içerisinde ya itiraz etmemesi halinde yahut da borçlu bu 7 günlük süre içerisinde itiraz etmiş olmakla birlikte, bu itirazın gerek dava yolu ile iptal edilmesi veya icra mahkemesinde kesin olarak kaldırılmış bulunması ile gerçekleşir.

2) Alacaklının talepte bulunması; Alacaklı yazılı veya tutanağa geçirilmek suretiyle sözlü olarak haciz talebinde bulunması gerekir. Çünkü ödeme emri kesinleşmiş olsa bile icra dairesi takibe kendiliğinden devam edip, borçlunun malvarlığını haczetme yetkisine sahip değildir. Aynı zamanda alacaklının vekili de genel dava vekâletnamesine dayanarak, alacaklı adına haciz isteyebilir.

Gayrimenkul Satış Vaadi Sözleşmesi

Haciz talebinde bulunmak için, ödeme emrindeki 7 günlük itiraz süresi veya ödeme süresi geçmiş olması gerekir. Aynı zamanda alacaklının haciz isteme hakkı, ödeme emrinin tebliğinden itibaren 1 yıllık hak düşürücü süreye tabidir. Aksi takdirde, bu 1 yıllık sürenin dolmasıyla birlikte, haciz isteme hakkı düşeceği gibi takip dosyası da işlemden kaldırılır.

Ancak borçlu ödeme emrine itiraz etmiş ise, bu itirazın gerek dava gerekse icra mahkemesinde itirazın kaldırılması yoluna başvurduğu tarihten, hükmün kesinleşmesine kadar geçen zaman, bu 1 yıllık isteme süresinin hesabında dikkate alınmaz.

Bundan başka, alacaklı ile borçlu anlaşarak icra dairesinde taksit sözleşmesi yapmışlar ise, icra takibi duracağı için, bu sözleşmenin yapılmasından ihlaline kadar geçen zaman da 1 yıllık haciz isteme süresine dahil olmayacaktır. Fakat taksitlerden biri zamanında ödenmez ise, icra takibine devam edileceğinden 1 yıllık haciz isteme süresi de kaldığı yerden işlemeye devam eder.

Alacaklı 1 yıllık süre içerisinde haciz talebinde bulunmaz veya haciz talebini geri alıp da bu 1 yıllık süre geçmeden yeniden haciz talebinde bulunmaz ise; haciz talep hakkı düşer ve takip dosyası işlemden kaldırılır fakat icra takibi düşmez. Takibi yeniden harekete geçirebilmek, alacaklının yenileme talebine bağlıdır. Bu yenileme talebiyle alacaklı, düşmüş olan haciz isteme hakkını yeniden kazanmış olur. Yeniden haciz isteme hakkı, yenileme talebinin borçluya tebliğine bağlıdır. Ancak takip talebinin yenilenmesine ve ödeme emrinin tekrar gönderilmesine gerek yoktur. Çünkü ödeme emrinin daha önceden borçluya tebliğiyle birlikte takip kesinleşmiş ve kesinleşen takip de devam etmektedir, yani derdesttir.

Aynı zamanda borçluya yenileme emri gönderilmiş olması, icra takibinin evvelce kesinleşmiş olması nedeniyle yeniden itiraz olanağı vermez.

Bir icra takibinde de ancak bir defa yenileme talebinde bulunabilirsiniz, birden fazla yenileme talebinde bulunulamaz.

Yenileme talebi belirli bir süreye de tabi olmadığından dolayı, alacaklı tarafından her zaman yapılabilir.

 Haciz İçin Yetkili Olan İcra Dairesi

Haciz işlemi yapılacak mallar da, hangi icra dairesinin yetkili olduğu malların nerede bulunduğuna göre belirlenecektir.

Haciz edilecek mallar, takibin yapıldığı icra dairesinin yetki çerçevesinde ise, haciz işlemini takibi yürüten icra dairesi yapar. Fakat haciz edilecek mallar, başka bir icra dairesinin yetki alanına giriyorsa, takibin yürütüldüğü icra dairesi malların bulunduğu yerdeki icra dairesine talimat yazarak haczin yapılmasını ister. Böylece istinabe yoluyla haciz işlemi gerçekleşmiş olur.

Ölünceye Kadar Bakma Sözleşmesi

İstinabe olunan icra dairesi, bölgesi içindeki malı kendisi haczeder, muhafaza tedbirini alır ve haciz tutanağının bir örneğini de asıl takibi yürüten icra dairesine gönderir. Aynı zamanda istinabe edilen icra dairesi haczi yapmakla görevli olduğundan, istihkak iddiasına konu teşkil edebilecek ve icra mahkemesince çözümlenebilecek bir hususu gerekçe göstererek haczi yapmaktan kaçınamaz.

İstinabe yoluyla yapılan haciz işlemine karşı şikayet edilmek istenildiğinde örneğin; haczedilemeyecek bir malın haczedilmiş olması durumunda başvurulacak olan yetkili icra mahkemesi, talimatı veren yani takibin yapıldığı icra dairesinin bağlı bulunduğu icra mahkemesi değil, istinabe olunan icra dairesinin tabi olduğu icra mahkemesince çözümlenecektir.

İstinabe olunan icra dairesinin düzenleyeceği haciz tutanağına üçüncü kişilerin istihkak iddiaları da geçirilir. İstihkak iddialarıyla ilgili olarak yapılacak şikâyetler istinabe eden yani takibin başlatıldığı icra dairesinin bağlı olduğu icra mahkemesince çözümlenir. Talimat icra dairesinin haczi tamamlamak ve istihkak iddialarını tutanağa geçirmek ve istihkak iddiası hakkında karar verilmek üzere dosyayı icra dairesine göndermekten başka görevi bulunmamaktadır.

Haczin istinabe yolu ile yapılmasının istisnası: Resmi sicile kayıtlı malların mesela taşınmazların ve kara taşıt araçlarının haczi, takibin yapıldığı yer icra dairesince, kaydına işletilmek suretiyle doğrudan da yapılabilir.

Haciz Ne Zaman ve Kim Tarafından Yapılır?

izmit avukatları

Alacaklının haciz talebi üzerine, haczi, icra müdürü bizzat yapabileceği gibi, icra müdür yardımcısına veya icra dairesindeki katiplerden birine de yaptırabilir. Böylece de kanunda sayılanların dışındaki kimselerin, örneğin mübaşire ya da odacıya haciz işlemi yaptırılamaz.

İcra dairesine haciz talebinde bulunulmuş ve gerekli ve giderler de yatırılmış ise, en geç 3 gün içinde haczin yapılması gerekir. Bu 3 günlük süre içinde hacze başlanması gerekmekle birlikte, haczin bu 3 günlük süreden daha uzun sürmesi de mümkündür. Bu yüzden de bu 3 günlük süre hak düşürücü nitelikte olan bir süre değildir.

Ancak, kanunda belirtilen 3 günlük süre içerisinde haciz işlemlerine başlanılmaması halinde icra müdürünün kusuru olması durumunda disiplin soruşturmasına gidilir. Ayrıca bir de bu işlemin yerine getirilmemesi sebebiyle zarar doğmuşsa, örneğin borçlu bu süre içerisinde mallarını kaçırmışsa, mallar telef olmuşsa ya da alacaklının tatmini imkânsız bir hal almışsa, alacaklı Adalet Bakanlığı’nı sorumlu tutarak tazminat davası açma hakkına sahiptir.

İcra takip işlemleri, güneşin batmasından bir saat sonra ile güneşin doğmasından bir saat önceye kadarki devam eden (gece vakti) devrede ve tatil günlerinde yapılamaz. Ancak, kanun maddesinin devamında haczin resmi tatil günlerinde yapılabileceği gibi borçlunun mal kaçırması ihtimalinin olduğu hallerde ve gece iş görülen yerlerde hasılat haczinin yapılması mümkün demektedir.

Anlaşıldığı üzere kural olarak haciz gündüz mesai saatleri içerisinde yapılır, gece vakti haciz yapılması ise yukarıda belirttiğimiz istisnai iki durum dışında mümkün değildir.

 Haciz Sırasında Tarafların Durumu

Borçlunun Durumu

Olağanüstü Zamanaşımı İle Mülkiyetin Kazanımı

Borçluya önceden hacze gelineceği hakkında icra dairesi tarafından bir tebligat yapılmaz. Bu yüzden de haciz işlemi esnasında borçlunun orada hazır bulunması mümkün olmayabilir. Ancak, icra memuru haciz işlemini ifa ederken borçluya ulaşmaya ve borçlunun haciz işlemi esnasında hazır bulundurulmasına gayret eder. Borçlu, bulunamıyorsa da gıyabında haciz işlemine geçilir.

Yokluğunda haciz yapılan borçluya ve alacaklıya veya haciz her ikisinin de yokluğunda yapılmış ise, her ikisini de haciz tutanağına karşı bir diyecekleri varsa bunları söylemeleri ihtar ve davet kâğıdı gönderilir            .

Kendilerine davetiye gönderilecek şahısların icra dairesinin yetki çerçevesi dışında ikamet etmeleri halinde, 3 günlük sürenin yeterli olmayacağı düşüncesiyle kanun koyucu, kanunen ilave edilmesi gereken sürelerin saklı olduğunu açıkça belirtmiştir.

Buna karşılık haciz yapılacağı sırada alacaklı ve/veya borçlu hazır olmamakla birlikte, bu şahısla adına adli tebligatı kabule kanunen yetkili kimseler orada hazır bulunuyorsa eğer haciz tutanağının bir örneğinin bu şahıslara verilmesiyle yetinilir ayrıca hazır bulunmayan alacaklı ve borçluya davetiye gönderilmez.

Alacaklı veya borçlu davet kâğıdının kendilerine tebliğinden itibaren 3 günlük süre içerisinde icra dairesine gelip haciz tutanağını incelerlerse, tutanağın içeriğini öğrenmiş olacaklarından, şikâyet süresi olan bu 7 günlük süre de haciz işlemini öğrendiği tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır.

Alacaklı ve/veya borçlu haciz tutanağını incelemek için icra dairesine gelmezler ise, hacze karşı şikâyet süresi üç günlük sürenin bittiği tarihten itibaren işlemeye başlayacaktır.

İcra memuru her hacizden sonra davetiye göndermeyebilir. Davetiye gönderilmemesinin haczi geçersiz kılmaz. Bu husus şikâyet süresinin ne zaman başlayacağını belirlenmesinde kendisini gösterir.

Alacaklının Durumu

Tehdit Suçu Davası

Haczin yapılacağı sırada alacaklının bulunması zorunlu değildir. Yani, alacaklı katılmasa da icra memuru haciz işlemini yapmakla yükümlüdür.

Uygulamada alacaklı, vekili aracılığıyla haciz esnasında temsil edilmektedir. Bu durumda alacaklının menfaatinin korunabilmesi ve vekilin gerektiğinde haczi yapan memura yardımcı olabilmesi açısından önem arz etmektedir.

Haczin Yapılması

Haciz işleminin ifası sırasında icra memuru geniş yetkilerle donatılmıştır. İcra memuru haciz işlemi esnasında borçludan veya borçlu hazır bulunmasa dahi kolluk kuvvetlerinden yardım alarak bütün kilitli dolap ve kasaların açılmasını sağlar.

Haciz yapan icra memuru borçlunun üzerinde para, kıymetli evrak, altın-gümüş veya diğer kıymetli şeyleri sakladığını anlarsa, borçluya bunları vermesini ihtar eder fakat borçlu bunları vermekten kaçınırsa icra müdürünün vereceği emir üzerine, borçlunun şahsına karşı kuvvet kullanmak suretiyle sakladığı şeyleri ondan zorla alabilir. İcra memuru, haczin ifası amacıyla kolluk kuvvetlerinden yardım isteyebilir.

Ancak, icra memuru 3. kişiler üzerinde zor kullanma yetkisine haiz değildir. Zor kullanma yetkisi sadece borçlu üzerindedir.

 



Bir yanıt yazın

Call Now Button